Tokata je muzička forma nastala u 18. veku. Reč tokata potiče od italijanskog izraza toccare, što znači „dodirnuti”, odnosno „biti dirnut”. Ovaj izraz zapravo opisuje prirodu tokate kao kompozicije koja ima moć da emotivno takne i zadivi slušaoca.
Muzički oblik tokata se pojavljuje u doba renesanse, tačnije u severnoj Italiji tokom 16. veka. Jedan od kompozitora koji je stvarao u Veneciji za vreme nastanka tokate bio je Hans Leo Hassler, koji je doneo taj oblik u Nemačku. Tokata je u Nemačkoj doživela svoj najveći razvoj.
Tokata se odlikuje slobodom izraza i improvizacijom, a oslanja se na tehničku veštinu izvođača više nego na strogo definisanu formu. Obično ima brži tempo i virtuozne deonice, što zahteva od izvođača izuzetnu tehniku. Iako postoji određena struktura, izvođači imaju veliku slobodu u interpretaciji, što dodatno obogaćuje izvođenje.
Tokata se najčešće izvodi kao samostalno delo, ali se može naći i kao deo složenijih struktura kao što su sonate ili simfonije. Takođe tokata može biti pisana za više instrumenata, primer za to je poznati uvod u operu „Orfej” Klaudija Monteverdija.
Bahove tokate posebno su istaknute. Njegove tokate za orgulje su maestralna improvizacijska dela i često su kombinovane uz fugu. Ova muzička forma bila je od velikog značaja u francuskim školama sviranja orgulja tokom perioda romantizma.
Iako je tokata popularna u klasičnoj muzici, njene note i stilovi prožimaju i druge savremene muzičke žanrove, kao što su rok, džez ili bluz. U današnje vreme se tokate ne komponuju, ali ideja slobode umetničkog izražavanja ostaje prisutna.
U tom duhu, preporučujemo da poslušate kompoziciju „Tokata” mladog pijaniste i kompozitora Nikole Vučičevića. Ova vesela i nežna kompozicija zahteva brzu promenu artikulacije u desnoj ruci, čuvajući pritom kroz svoj naziv značenje reči tokata – sloboda muzičkog izražavanja.
Tekst napisala: Marija Bukvić
Comments