Johan Sebastijan Bah bio je nemački kompozitor, orguljaš i čembalista iz doba baroka, široko priznat kao jedan od najvećih kompozitora i stubova univerzalne kulture. Njegova dela su zapažena zbog intelektualne dubine, tehničkog savršenstva i umetničke lepote.
Potiče iz jedne od najznamenitijih muzičkih porodica, koja je proizvela preko 35 značajnih kompozitora i mnoge muzičare izvođače. Za života je bio poznat kao orguljaš i čembalista, dok je njegovo kompozitorsko stvaralaštvo bilo smatrano običnim poslom profesionalnog muzičara 15—17. veka koji je stvarao muziku za prigode na dvoru, u crkvi ili u gradu. Sa 17 godina svirao je orgulje, klavir, violinu, violu, pevao u horu i bio pomoćnik kantora. Kasnije je radio kao orguljaš, dvorski i crkveni muzičar, dirigent i učitelj. Stekao je slavu kao izvođač na orguljama i čembalu, i kao muzički improvizator.
Johan Sebastijan Bah je jedan od najznačajnijih predstavnika univerzalnog humanizma u umetnosti. Tvorac je velikog broja muzičkih oblika koji karakterišu barok kao razdoblje. Bavio se svim žanrovima muzike osim opere. Duboko religiozan i konzervativan, u svom delu je sjedinio muzičke tradicije protestantskih horova sa tradicijama južne nemačke, italijanske i francuske škole. Razvio je polifoni stil kasne renesanse do savršenstva.
Johan Sebastijan Bah je rođen u Ajzenahu 21. marta 1685, po julijanskom kalendaru koji je tada bio u upotrebi. Potiče iz porodice muzičara koji su delovali na dvorovima, u gradovima i crkvama širom Tiringije. Njegov otac, Johan Ambrozijus Bah, imao je zvanje gradskog muzikusa koje je Bahovoj porodici omogućavalo skroman život. Otac ga je učio sviranju na violini i harpsikordu, a stric Johan Kristof Bah ga je upoznao sa orguljama.
Bahova majka, Marija Elizabeta Lemerhirt, umrla je maja 1694. Otac se ponovo oženio 27. novembra, ali je umro već februara 1695. Tada je brigu o desetogodišnjem Bahu pruzeo stariji brat Johan Kristof, učenik Johana Pahelbela, i orguljaš u Ordrufu. Ovde je Bah pohađao školu i stekao bliskog prijatelja, Georga Erdmana. Brat ga je podučavao muzičkim formama i sviranju na klavijaturama. Bah je bio talentovan za muziku. Posedovao je apsolutni sluh. Bio je radoznao i brzo se upoznao sa svim pravcima evropske muzike svoga vremena. Već u to vreme javlja se kod Baha jedna karakteristična crta — prepisivanje dela velikih majstora.
Dana 19. januara 1700, Georg Erdman napušta Ordruf i odlazi za Lineburg. Bah mu se pridružuje 15. marta prepešačivši više od 300 km. Na ovo se odlučio da bi oslobodio bratovljevu porodicu brige o sebi. Sa Georgom je boravio u školi za siromašne đake lepog glasa. Pored muzike, tamo je učio retoriku, latinski, grčki i francuski jezik. Upoznao je Georga Bema, crkvenog muzičara i učenika velikog hamburškog orguljaša Johana Adama Rajnkena. Od Bema je naučio muzički stil severne Nemačke. Među muzičarima na vojvodskom dvoru u Lineburgu sreće francuske emigrante, poput Toma la Sela, učenika Lilija, čime se upoznao sa još jednom muzičkom tradicijom. Moguće je i da se dopisivao sa Fransoa Kuprenom. Posle mutiranja glasa, posvetio se vežbanju na instrumentima (orgulje, harpsikord, violina). Biblioteke i arhivi u Lineburgu su mogli da mu budu izvor mnogobrojnih partitura savremenih muzičara. Godine 1701. otišao je u Hamburg da se sretne sa dvojicom velikih virtuoza na orguljama: Johanom Adamom Rajnkenom i Vinsentom Libekom.
Januara 1703, tek izašao iz škole, Bah je prihvatio posao muzičara u dvorskoj kapeli vojvode Johana Ernesta III u Vajmaru, velikom gradu u Tiringiji. Nije sasvim jasna priroda posla koji je tu obavljao, ali izgleda da je obuhvatala i muzičke i poslužiteljske zadatke. Za sedam meseci boravka u Vajmaru izgradio je solidnu reputaciju orguljaša, tako da je pozvan da ispita instrument i bude prvi svirač novih orgulja u crkvi Svetog Bonifacija u Arnštatu.
Avgusta 1703. prihvatio je mesto stalnog orguljaša u ovoj crkvi, što mu je omogućilo relativno dobre prihode i stalan pristup kvalitetnom instrumentu. Ali, ovaj period nije bio potpuno bez problema. Bah nije bio zadovoljan horom, sukobio se sa kolegom muzičarem Gejerzbahom, i neovlašćeno je odsustvovao sa posla četiri meseca 1705—1706. Za to vreme je peške otišao u daleki Libek (400 km) da sluša „Muzičke večeri“ slavnog Bukstehudea. Dužina ove posete je indikacija da je Bah veoma poštovao starog kompozitora i da je učio od njega. U to vreme Bah je razvio svoju veštinu komponovanja kontrapunkta.
Johan Sebastijan Bah je bio orguljaš u dvorskoj kapeli vojvode Vajmara od 1708. do 1717. godine. To je njegov prvi značajni stvaralački period. Tada je stvorio veliki broj dela za orgulje poput najpoznatije “Tokate i fuge u d-molu“, “Pasakalje u c-molu“, "Preludijuma i fuge u a-molu“. Inspiraciju je nalazio u Vivaldiju, Koreliju i Toreliju. Od njih je preuzeo tehniku solo-tuti, u kojoj se muzika celog orkerstra smenjuje sa pojedinačnim instrumentima. Tada je napisao i dela za klavir i prve duhovne kantate.
Drugi stvaralački period
Kada je Bah prihvatio ponudu kneza Leopolda od Anhalt-Ketena da postane dirigent kamernog orkerstra i rukovodilac muzičkog života na dvoru u Ketenu, Vajmarski vojvoda, čiju je ponudu Bah prethodno odbio, poslao ga je u zatvor na mesec dana. U Ketenu je stvarao od 1717. do 1723. godine. Tada nastaju Bahovi Brandenburški koncerti, violinske sonate i partire, muzike za flautu, lautu, čelo, muzika za harpsikord.
Bah je na dvoru dobro zarađivao, a knez se veoma prijateljski odnosio prema svojim muzičarima i često je sa njima svirao. Ovo je jedan od najsrećnijih perioda njegovog života. Međutim, 7. Jula 1720. godine umrla mu je supruga. Po drugi put se oženio 1721. godine Anom Magdalenom, ćerkom dvorskog pevača i muzičara, sa kojom je dobio još trinaestoro dece od kojih je šestoro preživelo detinjstvo.
Treći stvaralački period
Treći stvaralački period Baha počinje nameštanjem u Lajpcigu 1723. godine i traje do njegove smrti 1750. godine. Dobio je mesto glavnog kantora luteranske crkve Svetog Tome. U Lajpcigu, Bah je bio muzički organizator svih gradskih svečanosti, a radio je i u školi gde je podučavao đake sviranju, pevanju i latinskom jeziku. Svoja dela je izvodio sa grupom trubača i pevača Collegium Musicum.
U ovom periodu najviše je stvarao duhovnu vokalno-instrumentalnu muziku: kantate, pasije, motete, Misu u h-molu. Postao je veoma cenjeni muzičar i izazivao je zavist kod svojih kolega, koji su, prema nekim izvorima, potplaćivali njegove učenike da bojkotuju njegova predavanja. Tada nastaju i konceti za čembalo, Nemačke svite ili Partite.
Bahove poslednje kompozicije ne pripadaju nijednom muzičkom žanru, a to su “Muzička žrtva” i “Umetnost fuge“. Godine 1745. počeo je da gubi vid i bio je sve lošijeg zdravlja. Umro je u Lajpcigu 28. jula 1750. godine.
Comments